ŞÛRALARDA İLKÖĞRETİM SORUNU[1]

Yılmaz ELMAS

(…)

Beşinci Eğitim Şûrası, Demokrat Parti'nin en parlak gözüktüğü dönemlere rastlayan 1953 yılında yapılmış ve çalışmalara Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri’nin açış konuşmasıyla başlanmıştır.

Gündemdeki konular, genellikle ilköğretim üzerinedir. Köy Enstitülerinin programı Öğretmen Okulları programı ile birleştirilerek her yönüyle halkçı yanları yok edilmiştir. Amerikalı uzmanların etkisiyle ilköğretim, tüketimi hızlandıran bir biçime sokulmuştur.

1953 yılında il ve ilçe merkezlerinde 1573 ilkokulda 11,688 öğretmen ve 517,106 öğrenci bulunmaktadır. Şehirlerde 704,000 öğrenim çağındaki çocuktan 186,894’ü okula gidememektedir. 15,873 köyde 21,030 öğretmen çalışmaktadır. 18,561 köy okulsuzdur. Köylerde öğrenim çağındaki 2 milyon çocuktan 1.193.318’i okumakta ve 896,682 çocuk okula gidememektedir. Köy Enstitülerinde yapılan değişiklikler, köy çocuklarının bu okullarda okumalarını kısıtlamıştır. Okur-yazar oranı nüfus artışıyla birlikte % 45’e düşmüştür. Amerikan Emperyalizminin temsilcisi olan Dr. Wofford ülkemizde bu dönemlerde incelemeler yaparak Türkiye’deki ilköğretim uygulamasında etkinlik göstermiş, ayrıca 25 kişilik bir kurul Amerika’ya gönderilerek emperyalist etkilerin arttırılmasına çalışılmıştır. Kültür düşmanı Adnan Ötüken, Peyami Safa, Sulhi Dönmezer, Mümtaz Turhan bu şûranın en etkin kişileridir. İlköğretimde laiklik ilkesi, 5. Şûrada çiğnenmiştir. Prof.Dr. Bülent Nuri Esen buna karşı koymak istemişse de etkili olamamıştır.

Köy ve şehir ilköğretim programları Wofford’un isteğine uyularak 1948 İlkokul Programı'nda değişiklik yapılıp birleştirilmiştir.

Altıncı Eğitim Şûrası, Demokrat Parti’nin kısır bir döngü içine düştüğü bir dönemde, 1957 yılında olmuş ve Millî Eğitim Bakanı Ahmet Uzel’in başkanlığında yürütülmüştür. Bu şûrada mesleki ve teknik öğretimle halk eğitimi konularına yer verilmiştir. İlkokullarda 2, 116, 202 öğrencinin okumakta olduğu belirtilmiştir. İlkokullarla orta ve meslekî teknik öğretim arasında bağıntılara değinilmişse de bir çözüm getirilmemiş, emperyalist sömürü düzenine daha iyi hizmet amaçlanmıştır.

(…)